จิตศึกษาพัฒนาปัญญาภายใน

Week	วัน	เป้าหมาย	กิจกรรม	สื่อ/อุปกรณ์
2	จันทร์	ขั้นเตรียม : ฝึกการมีสติ รู้ตัว	กิจกรรม : ของเล่นในวัยเด็ก ขั้นเตรียม : (5 นาที) - ครูและนักเรียนนั่งเป็นวงกลม ไหว้ทักทายซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม - นักเรียนค่อยๆ ปิดเปลือกตาลงเบาๆ รับรู้ลมหายใจของตัวเอง สัก 2-3 ลมหายใจ - ครูกระตุ้นการเรียนรู้ของสมองด้วย Brain Gym (แบบแตะส่วนต่างๆของร่างกาย)	- ของเล่น (ตุ๊กตา หุ่นยนต์) - ตะกร้าอุปกรณ์ (กระดาษครึ่ง A4 และปากกา) - เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : - ฝึกการมีสติ ใคร่ครวญตัวเอง - เคารพ นอบน้อม ต่อตนเองและสรรพสิ่ง - เห็นความสัมพันธ์เชื่อมโยงกับสิ่งต่างๆ กับตนเอง	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูแนะนำอุปกรณ์ (ตุ๊กตา หุ่นยนต์) โดยครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนสังเกตเห็นอะไรบ้าง?” “รู้สึกอย่างไรบ้าง?” “ทั้งสองสิ่งนี้เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไรบ้าง?” - ครูส่งตะกร้าอุปกรณ์ นักเรียนหยิบคนละ 1 ชุด (กระดาษครึ่ง A4 1 แผ่น ปากา 1 ด้าม) โดยส่งทางด้านใดด้านหนึ่งจนครบทุกคน คนสุดท้ายจะวางตะกร้าอุปกรณ์ไว้ด้านหลังตนเอง ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม เมื่อได้รับอุปกรณ์แล้วทุกคนจะวางไว้ด้านหน้าของตนเอง - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “ในวัยเด็ก เหตุการณ์ใดที่นักเรียนนึกถึงและเกี่ยวข้องกับของเล่นตุ๊กตาหรือหุ่นยนต์ ” “ถ้าในตอนนี้นักเรียนเลือกซื้อของเล่นได้ 1 อย่าง จะเลือกซื้ออะไร? เพราะเหตุใด” - นักเรียนวาดภาพและเขียนเพื่อสื่อความคิดและมุมมองของตนเอง - นักเรียนนำเสนอผลงาน - นักเรียนเก็บผลงานและอุปกรณ์ใส่ตะกร้า โดยเริ่มจากคนที่มีตะกร้าอยู่ด้านหลัง และส่งต่อให้เพื่อนทีละคนจนมาถึงคุณครู ก่อนที่จะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน
	อังคาร	ขั้นเตรียม : ฝึกสติกลับมารู้ตัว จดจ่อกับสิ่งที่ทำ รับรู้ลมหายใจ	กิจกรรม : โยคะ ขั้นเตรียม : (3นาที) - นักเรียนยืนเป็นแถวหน้ากระดาน สามแถว สลับฟันปลา ห่างกันหนึ่งช่วงแขนไหว้ทักทายซึ่งกันและกัน - นักเรียนค่อยๆหลับตา กำกับสติ รับรู้ลมหายใจที่ปลายจมูก ประมาณ 4-5 ลมหายใจ	เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : ฝึกการเคลื่อนไหว การมีสติ รับรู้ลมหายใจ	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูให้นักเรียนยืนในท่าเตรียม แยกเท้าห่างกันเล็กน้อย ขาทั้ง 2 ข้างขนานกับหัวไหล่ - ครูเริ่มท่าโยคะ ดังต่อไปนี้ ท่ายืน · ท่าไหว้พระอาทิตย์ · ท่าภูเขา · ท่าต้นไม้ · ท่าเก้าอี้ 2 ขา · ท่าเก้าอี้ขาเดียว ท่านั่ง · ท่าบิดตัว · ท่าเต่า · ท่าหงส์ ท่านอน · ท่าจระเข้ · ท่าตั๊กแตน · ท่างูใหญ่ · ท่าปลาดาว
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน
	พุธ	ขั้นเตรียม : ฝึกการมีติการรู้ตัว	กิจกรรม : ศิลป์จากลวดเสียบกระดาษ ขั้นเตรียม : (5 นาที) - ครูและนักเรียนนั่งเป็นวงกลม ไหว้ทักทายซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม - นักเรียนหลับตา กำกับสติ รับรู้ลมหายใจที่ปลายจมูก ประมาณ 4-5 ลมหายใจ จากนั้นค่อยๆ ลืมตา - ครูกระตุ้นด้วย Brain Gym 2 ท่า สลับซ้ายขวา 10 ครั้ง (ท่างูเห่า/ สุนัขจิ้งจอก และ ท่าขนมจีบ/ถาดตัวแอล)	- ตะกร้าอุปกรณ์ (กระดาษครึ่ง A4 ติดลวดเสียบกระดาษและ ปากกา) - เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : - สร้างสรรค์จินตนาการจากลวดเสียบกระดาษ - ฝึกสติ จดจ่อกับสิ่งที่ทำ - เชื่อมโยงและมองเห็นความสัมพันธ์ของตนเองกับสิ่งต่างๆรอบๆตัว - สื่อสารให้ผู้อื่นเข้าใจได้	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูเล่าเรื่อง ลวดเสียบกระดาษให้นักเรียนฟัง “ชายคนหนึ่งเก็บลวดได้ในขณะที่นั่งรอรถ เขาหยิบขึ้นมาพร้อมกับบิดไป บิดมา ทันใดนั้นรถมาเขาวิ่งขึ้นรถ พอไปถึงที่ทำงาน เขาเห็นเอกสารวางอยู่จนเต็มโต๊ะ เขาวางกระเป๋าลง ทำให้ลวดเส้นนั้นหล่นลงมา - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนคิดว่าชายคนนั้นจะทำอย่างต่อไป?” “เอกสารกับลวดเสียบกระดาษ เกี่ยวข้องกันอย่างไรบ้าง?” - ครูแนะนำอุปกรณ์ (กระดาษครึ่ง A4 1 แผ่นลวดเสียบกระดาษและ ปากกา 1 ด้าม) โดยการตั้งคำถาม นักเรียนสังเกตเห็นอะไรบ้าง?” - ครูส่งตะกร้าอุปกรณ์ นักเรียนหยิบคนละ 1 ชุด (กระดาษครึ่ง A4 1 แผ่น ปากกา 1 ด้าม) โดยส่งทางด้านใดด้านหนึ่งจนครบทุกคน คนสุดท้ายจะวางตะกร้าอุปกรณ์ไว้ด้านหลังตนเอง ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม เมื่อได้รับอุปกรณ์แล้วทุกคนจะวางไว้ด้านหน้าของตนเอง - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนต่อเติมภาพจากลวดเสียบกระดาษให้เป็นสิ่งที่มีชีวิต หรือไม่มีชีวิตอย่างไรให้มีความหมาย และสร้างสรรค์?” - นักเรียนต่อเติมภาพจากจิตนาการ - นักเรียนนำเสนอผลงาน - นักเรียนเก็บผลงานและอุปกรณ์ใส่ตะกร้า โดยเริ่มจากคนที่มีตะกร้าอยู่ด้านหลัง และส่งต่อให้เพื่อนทีละคนจนมาถึงคุณครู ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : ( 5 นาที ) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน
	พฤหัสบดี	ขั้นเตรียม : ฝึกการมีสติ รู้ตัว	กิจกรรม : นิทานเซน เรื่อง เงินซื้อปัญญา ขั้นเตรียม : (5 นาที) - ครูและนักเรียนนั่งเป็นวงกลม ไหว้ทักทายซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม - นักเรียนหลับตา กำกับสติ รับรู้ลมหายใจที่ปลายจมูก ประมาณ 4-5 ลมหายใจ จากนั้นค่อยๆ ลืมตา - ครูกระตุ้นการเรียนรู้ของสมองด้วย Brain Gym 2 ท่า สลับซ้ายขวา 10 ครั้ง (ท่านิ้วโป้ง/ นิ้วก้อย และ ท่า ขนมจีบ/ถาดตัวแอล)	- นิทานเซน เรื่อง เงินซื้อปัญญา - ตะกร้าอุปกรณ์ (กระดาษครึ่ง A4 และ ปากกา) - เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : - มีสติ จดจ่อกับสิ่งที่ฟัง - เห็นความเชื่อมโยงเรื่องราวของตนเองและผู้อื่น - ยอมรับในความคิดเห็นและมุมมองที่แตกต่าง - เคารพ นอบน้อมต่อสรรพสิ่ง	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูเล่า ¹นิทานเซน เรื่อง “เงินซื้อปัญญา” ให้นักเรียนฟัง (ไม่บอกชื่อเรื่อง) โดยเล่าถึงตอนที่ชายคนนั้นกลับไปคิดที่บ้านว่าจะซื้อปัญญาหรือไม่ - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “ในเรื่องมีตัวละครใดบ้าง?” มีเหตุการณ์ใดเกิดขึ้นบ้าง” - ครูส่งตะกร้าอุปกรณ์ นักเรียนหยิบคนละ 1 ชุด (กระดาษครึ่ง A4 1 แผ่น ปากกา 1 ด้าม) โดยส่งทางด้านใดด้านหนึ่งจนครบทุกคน คนสุดท้ายจะวางตะกร้าอุปกรณ์ไว้ด้านหลังตนเอง ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม เมื่อได้รับอุปกรณ์แล้วทุกคนจะวางไว้ด้านหน้าของตนเอง - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “ถ้านักเรียนเป็นชายคนนั้น จะซื้อปัญญาหรือไม่ คิดว่าจะมีเหตุการณ์ใดทำให้ซื้อและไม่ซื้ออย่างไรบ้าง?” “นักเรียนจะตั้งชื่อเรื่องนี้ว่าอย่างไร?” - นักเรียนเขียนเพื่อสื่อความคิดและมุมมอง และตั้งชื่อเรื่องนี้ - นักเรียนนำเสนอผลงาน (ภาพและความคิดจากมุมมองของตนเอง) - ครูเล่านิทานเซน เรื่อง “เงินซื้อปัญญา” ต่อจนตอนจบ - นักเรียนเก็บผลงานและอุปกรณ์ใส่ตะกร้า โดยเริ่มจากคนที่มีตะกร้าอยู่ด้านหลัง และส่งต่อให้เพื่อนทีละคนจนมาถึงคุณครู ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : ( 5 นาที ) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน
	ศุกร์	ขั้นเตรียม : ฝึกการมีสติ รู้ตัว	กิจกรรม : เสียงที่ฉันได้ยิน ขั้นเตรียม : (5 นาที) - นักเรียนนั่งเป็นวงกลม ทักทาย เคารพซึ่งกันและกันอย่างนอบน้อม - นักเรียนจับมือเพื่อนคนข้างๆ จากนั้นค่อยๆปิดเปลือกตาลงเบาๆ รับรู้ลมหายใจของตัวเอง สัก 1 นาที - ครูกระตุ้นการเรียนรู้ด้วย Brain Gym (แบบใช้หัวแม่มือในการกดสัมผัสปลายนิ้วทุกนิ้วอย่างมีสติ)	- เพลง รักอยู่หนใด - เพลงกอดสุดท้าย - เพลงบรรเลงไวโอลิน เศร้าเดียวดาย - ชุดอุปกรณ์ (กระดาษครึ่ง A4 และปากกา) - เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : - ฝึกการมีสติและใคร่ครวญการสัมผัสทางการได้ยินและความรู้สึก - รับรู้และเท่าทันเหตุการณ์ที่เป็นปัจจุบัน - จดจ่อและมีสมาธิอยู่กับสิ่งที่ทำ	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูและนักเรียนสนทนาร่วมกันเกี่ยวกับเรื่องบทเพลงที่กำลังฮิตในปัจจุบัน - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนรู้สึกอย่างไรบ้างเมื่อได้ฟังเพลง?”, “นักเรียนได้อะไรบ้างจากการฟังเพลง?” - ครูส่งตะกร้าอุปกรณ์ นักเรียนหยิบคนละ 1 ชุด (กระดาษครึ่ง A4 1 แผ่น ปากา 1 ด้าม) โดยส่งทางด้านใดด้านหนึ่งจนครบทุกคน คนสุดท้ายจะวางตะกร้าอุปกรณ์ไว้ด้านหลังตนเอง ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม เมื่อได้รับอุปกรณ์แล้วทุกคนจะวางไว้ด้านหน้าของตนเอง - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนฟังเพลงดังต่อไปนี้แล้วเขียนความรู้สึกหลังจากที่ได้ฟังเพลงนั้นลงบนกระดาษ 1. เพลงรักอยู่หนใด ขับร้องโดยบัว พิมพ์ มด (โดยไม่ต้องเปิดจบเพลง) 2. เพลงกอดสุดท้าย ขับร้องโดยแน็ค (โดยไม่ต้องเปิดจบเพลง) 3. เพลง“บรรเลงไวโอลิน เศร้าเดียวดาย (โดยไม่ต้องเปิดจบเพลง) - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนคิดว่าเพลงทั้ง 3 เพลงที่ได้ฟังเหมือนหรือต่างกันอย่างไรบ้าง?”, “ถ้านักเรียนไม่ได้ฟังเพลงทั้ง 3 เพลงนี้ นักเรียนคิดว่าเสียงมีส่วนต่อความรู้สึกเราหรือไม่? นักเรียนคิดว่าเสียงที่นักเรียนได้ยินเป็นสิ่งที่มีอยู่จริงหรือไม่ เพราะเหตุใด”
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าตัวเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรงชื่นชม Empowerในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน

หมายเหตุ

¹นิทานเซน เรื่อง เงินแลกปัญญา

ครั้งหนึ่ง ขณะที่ชายคนหนึ่งกำลังซ่อมกำแพงที่ถล่มลงมา หลังจากฝนตกลงมาอย่างหนัก เขาได้ขุดพบทองคำก้อนใหญ่ ก้อนหนึ่ง เลยกลายเป็นเศรษฐีในชั่วพริบตา ชายคนนั้นรู้ตัวเองดีว่า ตัวเองค่อนข้างโง่ จึงไปปรึกษากับพระอาจารย์ท่านหนึ่ง พระอาจารย์แนะนำว่า “เจ้ามีเงิน ผู้อื่นมีปัญญา เจ้าทำไมไม่ใช้เงินไปซื้อปัญญาของคนอื่น”
ชายคนนั้นจึงเข้าไปในเมืองเจอพระรูปหนึ่ง

ชายนั้นจึงถามพระรูปนั้นว่า “ท่านจะขายปัญญาของท่านให้แก่ข้าพเจ้าได้หรือเปล่า”

พระนั้นตอบว่า "ปัญญาของอาตมาแพงนะ เจ้าสู้ไหวหรือ?”

ชายนั้นตอบ “ขอเพียงซื้อปัญญาได้แพงเท่าไหร่ ข้าพเจ้าก็สู้”
“เมื่อเจ้าพบสิ่งที่ยากลำบากใจ เจ้าอย่าเพิ่งเร่งรีบตัดสินใจ ให้เดินไปข้างหน้า 3 ก้าว หลังจากนั้นเดินถอยไปข้างหลัง 3 ก้าว ทำซ้ำอย่างนี้ อีก 3 ครั้ง เจ้าก็จะได้ปัญญา”
“ปัญญา ง่ายอย่างนี้หรือ?” ชายคนนั้นทำท่าไม่เชื่อและลังเล กลัวพระรูปนั้นจะหลอกเอาเงิน

พระรูปนั้นอ่านสายตานั้นออก จึงพูดว่า “เจ้ากลับไปก่อน ถ้าหากเจ้ารู้สึกว่าปัญญาของข้าพเจ้าไม่คุ้มกับเงินเหล่านี้ เจ้าก็ไม่ต้องกลับมาแล้ว หากเจ้าคิดว่าคุ้ม เจ้าค่อยกลับมา”

เมื่อกลับถึงบ้านในตอนค่ำมืด ชายคนนั้นเห็นเหมือนกับภรรยา กำลังนอนอยู่กับคนอื่น จึงถืออีโต้เข้าไปหวังจะฆ่าคนนั้น แต่ทันใดนั้นนึกถึงคำพูดของพระรูปนั้นในตอนกลางวันจึงเดินไปข้างหน้า 3 ก้าว เดินถอยหลัง 3 ก้าว ทำซ้ำอีก 3 ครั้ง ขณะที่กำลังเดินอยู่นั้น คนที่นอนอยู่กับภรรยาของเขาพูดขึ้นว่า “ลูกเอ๊ย ดึกๆ อย่างนี้ทำอะไรอยู่นั่น?” ชายคนนั้นเมื่อรู้ว่าเป็นเสียงมารดาของตนเอง จึงคิดในใจว่า “หากกลางวันนี้ไม่ซื้อปัญญามา วันนี้คงจะฆ่าแม่ของตนเองแล้ว” วันรุ่งขึ้นจึงรีบนำเงินไปถวายพระรูปนั้นแต่เช้า