จิตศึกษาพัฒนาปัญญาภายใน

Week	วัน	เป้าหมาย	กิจกรรม	สื่อ/อุปกรณ์
3	จันทร์	ขั้นเตรียม : ฝึกการมีสติ รู้ตัว	กิจกรรม : เวลาที่เหมาะสม ขั้นเตรียม : (5 นาที) - ครูและนักเรียนนั่งเป็นวงกลม ไหว้ทักทายซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม - ครูกระตุ้นการเรียนรู้ด้วย Brain Gym (สลับข้าง 5 จังหวะ 2 รอบ)	- ก้อนหินขนาดใหญ่ หินขนาดเล็ก ทราย น้ำ ขวดโหล - ตะกร้าอุปกรณ์ (กระดาษครึ่ง A4 และปากกา) - เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : - ฝึกการมีสติ ใคร่ครวญตัวเอง - เคารพ นอบน้อม ต่อตนเองและสรรพสิ่ง - เห็นความสัมพันธ์เชื่อมโยงกับสิ่งต่างๆ กับตนเอง - เปรียบเทียบสิ่งของกับการใช้เวลาได้ เช่น หินก้อนใหญ่ คือ หน้าที่ที่ต้องทำประจำ น้ำ คือสิ่งที่เราอยากทำและต้องหาเวลาทำ - สื่อสารให้ผู้อื่นเข้าใจได้	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูแนะนำสื่อ (ก้อนหินขนาดใหญ่ หินขนาดเล็ก ทราย น้ำ) โดยการตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนสังเกตเห็นอะไรบ้าง?” “นักเรียนจัดหมวดหมู่สิ่งเหล่านี้ได้อย่างไรบ้าง?” “ถ้าให้ทั้งหมดนี้อยู่ด้วยกันนักเรียนจะเรียกว่าอย่างไร?” - ครูใส่ก้อนหินขนาดใหญ่ลงไปในขวดโหล หินก้อนเล็ก ทราย และน้ำตามลำดับ ขณะที่ใส่ลงไปในขวด ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนคิดว่าเต็มหรือยัง?” - ครูส่งตะกร้าอุปกรณ์ นักเรียนหยิบคนละ 1 ชุด (กระดาษครึ่ง A4 1 แผ่น ปากกา 1 ด้าม) โดยส่งทางด้านใดด้านหนึ่งจนครบทุกคน คนสุดท้ายจะวางตะกร้าอุปกรณ์ไว้ด้านหลังตนเอง ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม เมื่อได้รับอุปกรณ์แล้วทุกคนจะวางไว้ด้านหน้าของตนเอง - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “ถ้าเปรียบเทียบขวดโหลเป็นเวลา นักเรียนคิดว่าสิ่งที่อยู่ในขวดโหลจะเป็นอะไรได้บ้าง เพราะอะไร” - นักเรียนวาดภาพและเขียนเพื่อสื่อความคิดและมุมมองของตนเอง - นักเรียนนำเสนอผลงาน - นักเรียนเก็บผลงานและอุปกรณ์ใส่ตะกร้า โดยเริ่มจากคนที่มีตะกร้าอยู่ด้านหลัง และส่งต่อให้เพื่อนทีละคนจนมาถึงคุณครู ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน
	อังคาร	ขั้นเตรียม : ฝึกสติกลับมารู้ตัว จดจ่อกับสิ่งที่ทำ รับรู้ลมหายใจ	กิจกรรม : โยคะ ขั้นเตรียม : (3นาที) - นักเรียนยืนเป็นแถวหน้ากระดาน 3 แถว สลับฟันปลา ห่างกันหนึ่งช่วงแขนไหว้ทักทายซึ่งกันและกัน - นักเรียนค่อยๆหลับตา กำกับสติ รับรู้ลมหายใจที่ปลายจมูก ประมาณ 4-5 ลมหายใจ	เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : ฝึกการเคลื่อนไหว การมีสติ รับรู้ลมหายใจ	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูให้นักเรียนยืนในท่าเตรียม แยกเท้าห่างกันเล็กน้อย ขาทั้ง 2 ข้างขนานกับหัวไหล่ - ครูเริ่มท่าโยคะ ดังต่อไปนี้ ท่ายืน · ท่าไหว้พระอาทิตย์ · ท่าต้นไม้ · ท่ากรงล้อ · ท่าเก้าอี้ขาเดียว ท่านั่ง · ท่ากล่อมเด็ก · ท่าผีเสื้อ ท่านอน · ท่าจระเข้ · ท่างูใหญ่ · ท่าตั๊กแตน · ท่าปลาดาว
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน
	พุธ	ขั้นเตรียม : ฝึกการมีติ รู้ตัว	กิจกรรม : สามมิติสร้างได้ ขั้นเตรียม : (5 นาที) - ครูและนักเรียนนั่งเป็นวงกลม ไหว้ทักทายซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม - นักเรียนหลับตา กำกับสติ รับรู้ลมหายใจที่ปลายจมูก ประมาณ 4-5 ลมหายใจ จากนั้นค่อยๆ ลืมตา - ครูกระตุ้นด้วย Brain Gym สลับกัน 10 ครั้ง (นิ้วโป้งกับนิ้วก้อย และ กอหญ้ากับกรรไกร)	- ตะกร้าอุปกรณ์(กระดาษรูปภาพ 2 มิติ และปากกา) - เพลงบรรเลงผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : - สร้างสรรค์จินตนาการจากภาพ 2 มิติเป็นภาพ 3 มิติ - ฝึกสติ จดจ่อกับสิ่งที่ทำ - เชื่อมโยงและมองเห็นความสัมพันธ์ของตนเองกับสิ่งต่างๆรอบๆตัว - สื่อสารให้ผู้อื่นเข้าใจได้	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูแนะนำสื่อ (ภาพ 2 มิติ) โดยการตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนสังเกตเห็นอะไรบ้าง?” “สามารถนำไปทำอะไรได้บ้าง ทำอะไรไม่ได้บ้าง” - ครูส่งตะกร้าอุปกรณ์ นักเรียนหยิบคนละ 1 ชุด (กระดาษครึ่ง A4 1 แผ่น ปากกา 1 ด้าม) โดยส่งทางด้านใดด้านหนึ่งจนครบทุกคน คนสุดท้ายจะวางตะกร้าอุปกรณ์ไว้ด้านหลังตนเอง ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม เมื่อได้รับอุปกรณ์แล้วทุกคนจะวางไว้ด้านหน้าของตนเอง - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนจะสร้างภาพ 3 มิติได้อย่างไรบ้าง?” - นักเรียนวาดภาพเพื่อสื่อความคิดและมุมมอง - นักเรียนนำเสนอผลงาน (ภาพและความคิดจากมุมมองของตนเอง) - นักเรียนเก็บผลงานและอุปกรณ์ใส่ตะกร้า โดยเริ่มจากคนที่มีตะกร้าอยู่ด้านหลัง และส่งต่อให้เพื่อนทีละคนจนมาถึงคุณครู ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน
	พฤหัสบดี	ขั้นเตรียม : ฝึกการมีสติ รู้ตัว	กิจกรรม : เรื่องเล่า “คนหาบน้ำ” ขั้นเตรียม : (5 นาที) - ครูและนักเรียนนั่งเป็นวงกลม ไหว้ทักทายซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม - ครูกระตุ้นการเรียนรู้ด้วยการกำกับสติ ร้องเพลง “ความเกรงใจเป็นสมบัติของผู้ดี” พร้อมแสดงท่าทางประกอบ 2 รอบ (แบบมีเสียงและไม่มีเสียง)	- เรื่องเล่า “คนหาบน้ำ” - ตะกร้าอุปกรณ์ (กระดาษครึ่ง A4 และปากกา) - เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : - มีสติ จดจ่อกับสิ่งที่ฟัง - เห็นความเชื่อมโยงเรื่องราวของตนเองและผู้อื่น - ยอมรับในความคิดเห็นและมุมมองที่แตกต่าง - เคารพ นอบน้อมต่อสรรพสิ่ง	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูเล่า ¹ เรื่องเล่า “คนหาบน้ำ” ให้นักเรียนฟัง (ไม่บอกชื่อเรื่อง) โดยเล่าถึงตอนที่ถังน้ำรั่วได้บ่นน้อยใจ - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “ในเรื่องมีตัวละครในบ้าง?” “ทำไมถังน้ำแตกจึงรู้สึกเสียใจมาก?” “ ถ้านักเรียนเป็นถังน้ำ ดี จะบอกถังน้ำแตกอย่างไร?” - ครูเล่าเรื่องราวต่อจนจบ - ครูส่งตะกร้าอุปกรณ์ นักเรียนหยิบคนละ 1 ชุด (กระดาษครึ่ง A4 1 แผ่น ปากกา 1 ด้าม) โดยส่งทางด้านใดด้านหนึ่งจนครบทุกคน คนสุดท้ายจะวางตะกร้าอุปกรณ์ไว้ด้านหลังตนเอง ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม เมื่อได้รับอุปกรณ์แล้วทุกคนจะวางไว้ด้านหน้าของตนเอง - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “เปิดเรียนมาแล้ว 2 สัปดาห์ใน Q2 นักเรียนคิดว่าสิ่งใดที่ตนเองทำดีแล้ว และสิ่งใดควรเพิ่มเติมอย่างไร?” - นักเรียนเขียนเพื่อสื่อความคิดและมุมมอง - นักเรียนนำเสนอผลงาน (ภาพและความคิดจากมุมมองของตนเอง) - นักเรียนเก็บผลงานและอุปกรณ์ใส่ตะกร้า โดยเริ่มจากคนที่มีตะกร้าอยู่ด้านหลัง และส่งต่อให้เพื่อนทีละคนจนมาถึงคุณครู ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน
	ศุกร์	ขั้นเตรียม : ฝึกการมีสติรู้ตัว	กิจกรรม : กายสัมผัส ขั้นเตรียม : (5 นาที) - ครูและนักเรียนนั่งเป็นวงกลม ไหว้ทักทายซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม - นักเรียนหลับตา จับมือเพื่อนที่อยู่ข้างๆ ค่อยๆ หลับตา รับรู้ลมหายใจที่ปลายจมูก ประมาณ 4-5 ลมหายใจ แล้วลืมตาช้าๆ - ครูกระตุ้นการเรียนรู้ด้วย Brain Gym 2 ท่า สลับกัน 10 ครั้ง (กอหญ้ากับกระบือ และ กระต่ายกับงูใหญ่)	- กล่องอุปกรณ์ปิดไม่ให้มองเห็นทำช่องสำหรับล้วง ใส่ ตุ๊กตา ลูกแก้ว ลูกปิงปอง - เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : - กำกับสติ จดจ่อกับสิ่งที่ทำ - ใคร่ครวญ เห็นความเชื่อมโยง และมองเห็นความสัมพันธ์ของตนเองกับสิ่งต่างๆรอบๆตัว - เห็นความมีอยู่จริงของสิ่งของนั้น ชื่อสิ่งของคือสิ่งที่เราสมมุติขึ้นมาเพื่อให้เข้าใจตรงกัน - ฝึกการใช้สัมผัสต่างๆ ในร่างกาย ได้แก่ หู กาย และตา	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูแนะนำสื่อ (กล่องอุปกรณ์ ใส่ ตุ๊กตา ลูกแก้ว ลูกปิงปอง)โดยการเขย่ากล่องอุปกรณ์และคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนได้ยินเสียงอะไรบ้าง คิดว่ามีอะไรอยู่ในกล่องอะไรบ้าง?” - ครูส่งกล่องสื่อให้นักเรียนล้วงจับทีคนละ 10 วินาที โดยครูส่งจากทางด้านซ้ายมือจนครบทุกคน ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ของคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “จากการใช้กายสัมผัสนักเรียนคิดว่ามีอะไรบ้าง เพราะเหตุใด?” - ครูหยิบสิ่งที่อยู่ในกล่องออกมาทีละชิ้น - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “จากการครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “จากการฟัง กายสัมผัสและตา ทำไมเราจึงบอกชื่อสิ่งของไม่เหมือนกัน?” “นักเรียนคิดว่า สัมผัสใดสามารถบอกคำตอบที่แท้จริงได้” “นักเรียนคิดว่าแท้จริงแล้ว สิ่งของที่เราเรียนชื่อมีสิ่งที่มีอยู่จริงหรือเราเพียงสมมุติขึ้นมาเท่านั้น?”
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน

หมายเหตุ

¹เรื่องเล่า คนหาบน้ำ

ชายจีนคนหนึ่งแบกถังน้ำสองใบไว้บนบ่า เพื่อไปตักน้ำที่ริมลำธาร ถังน้ำใบหนึ่งมีรอยแตก ในขณะที่อีกใบหนึ่งไร้รอยตำหนิและสามารถบรรจุน้ำกลับมาได้เต็มถัง แต่ด้วยระยะทางอันยาวไกล จากลำธารกลับสู่บ้านจึงทำให้น้ำที่อยู่ในถังใบที่มีรอยแตก
เหลืออยู่เพียงครึ่งเดียว

...........
เหตุการณ์ทั้งหมดนี้ดำเนินมาเป็นเวลา 2 ปีเต็ม ที่คนตักน้ำสามารถตักน้ำกลับมาบ้านได้หนึ่งถังครึ่ง ซึ่งแน่นอนว่า ถังน้ำใบที่ไม่มีตำหนิ
จะรู้สึกภาคภูมิใจในผลงานเป็นอย่างยิ่ง ในขณะเดียวกันถังน้ำที่มีรอยแตกก็รู้สึกอับอายต่อความบกพร่องของตัวเอง มันรู้สึกโศกเศร้า
กับการที่มันสามารถทำหน้าที่ได้เพียงครึ่งเดียวของจุดประสงค์ที่มันถูกสร้างขึ้นมา

...............
หลังจากเวลา 2 ปี ที่ถังน้ำที่มีรอยแตกมองว่า เป็นความล้มเหลวอันขมขื่น วันหนึ่งที่ข้างลำธาร มันได้พูดกับคนตักน้ำว่า ข้ารู้สึกอับอายตัวเอง เป็นเพราะรอยแตกที่ด้านข้างของตัวข้า ทำให้น้ำที่อยู่ข้างในไหลออกมา ตลอดเส้นทางที่กลับไปยังบ้านของท่าน'

.....................
คนตักน้ำตอบว่า 'เจ้าเคยสังเกตหรือไม่ว่า มีดอกไม้เบ่งบานอยู่ตลอดเส้นทางในด้านของเจ้า แต่กลับไม่มีดอกไม้อยู่เลยในอีกด้านหนึ่ง

..................
เพราะข้ารู้ว่า เจ้ามีรอยแตกอยู่ ข้าจึงได้หว่านเมล็ดพันธุ์ดอกไม้ ลงข้างทางเดินด้านของเจ้า และทุกวันที่เราเดินกลับ ... เจ้าก็เป็นผู้รดน้ำให้กับเมล็ดพันธุ์เหล่านั้น เป็นเวลา 2 ปี ที่ข้าสามารถที่จะเก็บดอกไม้สวย ๆ เหล่านั้น กลับมาแต่งโต๊ะกินข้าว ถ้าหากปราศจากเจ้าที่เป็นเจ้าแบบนี้แล้ว ... เราก็คงไม่อาจได้รับความสวยงามแบบนี้ได้'

ตัวอย่างกิจกรรม