จิตศึกษาพัฒนาปัญญาภายใน

Week	วัน	เป้าหมาย	กิจกรรม	สื่อ/อุปกรณ์
5	จันทร์	ขั้นเตรียม : ฝึกการมีสติ รู้ตัว	กิจกรรม : เราเป็นใคร ขั้นเตรียม : (5 นาที) - ครูและนักเรียนนั่งเป็นวงกลม ไหว้ทักทายซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม - นักเรียนค่อยๆ ปิดเปลือกตาลงเบาๆ รับรู้ลมหายใจของตัวเอง สัก 2-3 ลมหายใจ - ครูกระตุ้นการเรียนรู้ด้วย Brain Gym สลับกัน 10 ครั้ง (แบบแตะสลับ มือซ้ายแตะจมูกมือขวาแตะหูซ้าย-มือขวาแตะจมูกมือซ้ายแตะหูขวา)	- ตะกร้าอุปกรณ์ (กระดาษครึ่ง A4 และปากกา) - เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : - ฝึกการมีสติ ใคร่ครวญตัวเอง - เคารพ นอบน้อม ต่อตนเองและสรรพสิ่ง - เห็นความสัมพันธ์เชื่อมโยงกับสิ่งต่างๆ กับตนเอง - มองเห็นตนเอง เข้าใจผู้อื่น มีจิตใหญ่ - สื่อสารให้ผู้อื่นเข้าใจได้	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูส่งตะกร้าอุปกรณ์ นักเรียนหยิบคนละ 1 ชุด (กระดาษครึ่ง A4 1 แผ่น ปากกา 1 ด้าม) โดยส่งทางด้านใดด้านหนึ่งจนครบทุกคน คนสุดท้ายจะวางตะกร้าอุปกรณ์ไว้ด้านหลังตนเอง ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม เมื่อได้รับอุปกรณ์แล้วทุกคนจะวางไว้ด้านหน้าของตนเอง - นักเรียนเขียนชื่อตนเองไว้ตรงกลางกระดาษ และวาดรูปคนสามคนไว้รอบนอก คือ คนแรกคือ คนที่เราอยากจะเป็น คนที่สองคือ คนที่คนอื่นคิดว่าเราเป็น คนที่สามคือ ตัวเราที่เป็นเราจริงๆ - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “สามคนนี้นักเรียนให้ความสำคัญกับคนใดมากที่สุด เพราะเหตุใด?” “เราต้องทำตัวอย่างไรเมื่อเราต้องเจอคนเหล่านั้นอยู่เรื่อย ๆ” - นักเรียนเขียนเพื่อสื่อความคิดและมุมมองของตนเอง - นักเรียนนำเสนอผลงาน - นักเรียนเก็บผลงานและอุปกรณ์ใส่ตะกร้า โดยเริ่มจากคนที่มีตะกร้าอยู่ด้านหลัง และส่งต่อให้เพื่อนทีละคนจนมาถึงคุณครู ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน
	อังคาร	ขั้นเตรียม : ฝึกสติกลับมารู้ตัว จดจ่อกับสิ่งที่ทำ รับรู้ลมหายใจ	กิจกรรม : โยคะ ขั้นเตรียม : (3นาที) - นักเรียนยืนเป็นวงกลม สลับฟันปลา ห่างกันหนึ่งช่วงแขนไหว้ทักทายซึ่งกันและกัน - นักเรียนค่อยๆหลับตา กำกับสติ รับรู้ลมหายใจที่ปลายจมูก ประมาณ 4-5 ลมหายใจ	เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : ฝึกการเคลื่อนไหว การมีสติ รับรู้ลมหายใจ	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูให้นักเรียนยืนในท่าเตรียม แยกเท้าห่างกันเล็กน้อย ขาทั้ง 2 ข้างขนานกับหัวไหล่ - ครูเริ่มท่าโยคะ ดังต่อไปนี้ ท่ายืน · ท่าไหว้พระอาทิตย์ · ท่าต้นไม้ · ท่ากรงล้อ · ท่าเก้าอี้ขาเดียว · ท่าเก้าอี้สองขา ท่านั่ง · ท่ากล่อมเด็ก · ท่าผีเสื้อ · ท่าเต่า ท่านอน · ท่าจระเข้ · ท่างูใหญ่ · ท่าตั๊กแตน · ท่าปลาดาว
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน
	พุธ	ขั้นเตรียม : ฝึกการมีติ รู้ตัว	กิจกรรม : จมหรือลอย ขั้นเตรียม : ( 5 นาที ) - ครูและนักเรียนนั่งเป็นวงกลม ไหว้ทักทายซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม - ครูกระตุ้นการเรียนรู้ด้วย Brain Gym สลับกัน 10 ครั้ง (นิ้วโป้งกับนิ้วก้อย และ กอหญ้ากับกรรไกร)	- ดินน้ำมัน - กะละมังใส่น้ำ - เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : - สร้างสรรค์จินตนาการปั้นดินน้ำมัน - ฝึกสติ จดจ่อกับสิ่งที่ทำ - เชื่อมโยงและมองเห็นความสัมพันธ์ของตนเองกับสิ่งต่างๆรอบๆตัว - สื่อสารให้ผู้อื่นเข้าใจได้ - เชื่อมโยงกับวิทยาศาสตร์และการออกแบบเรือไม่จมน้ำ	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูเล่าเรื่อง ที่อยากจะพายเรือเป็น และพ่อทำเรือด้วยต้นตาลให้ตอนเป็นเด็ก ให้นักเรียนฟัง - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนคิดว่าถ้าไม่ใช้ต้นตาลแล้วจะใช้อะไรข้ามฝั่งได้บ้าง?” “เรือสมัยก่อนกับสมัยนี้ต่างกันอย่างไร เพราะอะไรบ้าง?” - ครูแนะนำอุปกรณ์ (ดินน้ำมัน) โดยการตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนสังเกตเห็นอะไรบ้าง?” “นำไปทำอะไรได้บ้างไม่ได้บ้าง?” - ครูส่งตะกร้าอุปกรณ์ นักเรียนหยิบดินน้ำมันคนละ 1 ก้อน โดยส่งทางด้านใดด้านหนึ่งจนครบทุกคน คนสุดท้ายจะวางตะกร้าอุปกรณ์ไว้ด้านหลังตนเอง ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม เมื่อได้รับอุปกรณ์แล้วทุกคนจะวางไว้ได้หน้าของตนเอง - ครูให้นักเรียนแบ่งดินน้ำมันออกเป็นสองส่วนเท่า ๆ กัน และ ตั้งคำถามกระตุ้นคิด “ถ้าส่วนที่หนึ่งของดินน้ำมันคือสิ่งที่นักเรียนอยากปั้น - นักเรียนปั้นดินน้ำมันตามความคิดมุมมองและจิตนาการของตนเอง - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนจะพาสิ่งที่ปั้นข้ามแม่น้ำไปได้อย่างไรโดยไม่จมน้ำ?” - นักเรียนปั้นดินน้ำมันส่วนที่สองตามความคิดมุมมองและจิตนาการของตนเอง - นักเรียนนำเสนอผลงาน โดยการนำไปวางในกะละมังใสน้ำ ที่ครูจัดเตรียมไว้กลางวงกิจกรรม - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนได้เรียนรู้อะไรบ้างจากกิจกรรมนี้บ้าง?” - ตัวแทนนักเรียนเก็บผลงานและอุปกรณ์ใส่ตะกร้า
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน
	พฤหัสบดี	ขั้นเตรียม : ฝึกการมีติการรู้ตัว	กิจกรรม : บทความ “คนสามคนในตัวเรา” ขั้นเตรียม : (5 นาที) - ครูและนักเรียนนั่งเป็นวงกลม ไหว้ทักทายซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม - นักเรียนหลับตา กำกับสติ รับรู้ลมหายใจที่ปลายจมูก ประมาณ 2 นาที พร้อมกระตุ้นการเรียนรู้ Brain Gym ท่าแบบกำแบ จากนั้นค่อยๆ ลืมตา	- บทความ “คนสามคนในตัวเรา” - ตะกร้าอุปกรณ์ (กระดาษครึ่ง A4 และปากกา) - เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : - ใคร่ครวญ มีสติ จดจ่อกับสิ่งที่ฟัง - เห็นความเชื่อมโยงเรื่องราวของตนเองและผู้อื่น - ยอมรับในความคิดเห็นและมุมมองที่แตกต่าง - เคารพ นอบน้อมต่อสรรพสิ่ง - ภูมิใจในตนเอง	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูเล่า ¹ เรื่องเล่า “คนสามคนในตัวเรา” ให้นักเรียนฟัง - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “ในเรื่องมีตัวละครในบ้าง?” “นักเรียนรู้สึกอย่างไร?” - ครูส่งตะกร้าอุปกรณ์ นักเรียนหยิบคนละ 1 ชุด (กระดาษครึ่ง A4 1 แผ่น ปากกา 1 ด้าม) โดยส่งทางด้านใดด้านหนึ่งจนครบทุกคน คนสุดท้ายจะวางตะกร้าอุปกรณ์ไว้ด้านหลังตนเอง ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม เมื่อได้รับอุปกรณ์แล้วทุกคนจะวางไว้ด้านหน้าของตนเอง - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “จากเรื่องที่ฟังนักเรียนจะสื่อความหมายเป็นภาพได้อย่างไรและจะตั้งชื่อเรื่องว่าอย่างไร?” - นักเรียนวาดภาพเพื่อสื่อความคิดและมุมมอง - นักเรียนนำเสนอผลงาน (ภาพและความคิดจากมุมมองของตนเอง) - นักเรียนเก็บผลงานและอุปกรณ์ใส่ตะกร้า โดยเริ่มจากคนที่มีตะกร้าอยู่ด้านหลัง และส่งต่อให้เพื่อนทีละคนจนมาถึงคุณครู ก่อนจะรับ – ส่งอุปกรณ์ทุกคนจะไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน
	ศุกร์	ขั้นเตรียม : ฝึกการมีสติรู้ตัว	กิจกรรม : กายสัมผัส ขั้นเตรียม : (5 นาที) - ครูและนักเรียนนั่งเป็นวงกลม ไหว้ทักทายซึ่งกันและกันด้วยความนอบน้อม - นักเรียนหลับตา จับมือเพื่อนที่อยู่ข้างๆ ค่อยๆ หลับตา รับรู้ลมหายใจที่ปลายจมูก ประมาณ 4-5 ลมหายใจ แล้วลืมตาช้าๆ - ครูกระตุ้นการเรียนรู้ด้วย Brain Gym 2 ท่า สลับกัน 10 ครั้ง (กอหญ้ากับกระบือ และ กระต่ายกับงูใหญ่)	- ภาพผู้หญิงและผู้ชาย - เพลงสปาผ่อนคลาย
		ขั้นกิจกรรม : - กำกับสติ จดจ่อกับสิ่งที่ทำ - ใคร่ครวญ เห็นความเชื่อมโยง และมองเห็นความสัมพันธ์ของตนเองกับสิ่งต่างๆรอบๆตัว - เห็นความไม่มีอยู่จริงของร่างกายเรา ความไม่เที่ยงแท้ของชีวิต - รับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น	ขั้นกิจกรรม : (15 นาที) - ครูแนะนำสื่อ (รูปภาพผู้ชายและผู้หญิง) โดยการตั้งคำถามกระตุ้นคิด “นักเรียนสังเกตเห็นอะไรบ้าง เหมือนหรือต่างกันอย่าไงไร?” - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “ผู้ชายจะเลือกผู้หญิงแบบไหนและเพราะอะไร” - นักเรียนชายแสดงความคิดเห็นทีละคน - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “ผู้หญิงจะเลือกผู้ชายแบบไหนและเพราะอะไร” - นักเรียนหญิงแสดงความคิดเห็นทีละคน - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “มีวิธีดูได้อย่างไร” และ “ลักษณะของความจริงใจสามารถพิสูจน์ได้อย่างไร?” - ครูและนักเรียนแสดงความคิดจากมุมมองของตนเอง - ครูตั้งคำถามกระตุ้นคิด “แท้จริงแล้วชายหญิงมีอยู่จริงหรือไม่ คิดว่าเพราะอะไร?”
		ขั้นจบ : เคารพคุณค่าของตนเองและผู้อื่น	ขั้นจบ : (5 นาที) - ครูพูดเสริมแรง ชื่นชม Empower ในความตั้งใจของทุกคน - ครูและนักเรียนทุกคนไหว้ขอบคุณซึ่งกันและกัน

หมายเหตุ

¹บทความ คนสามคนในตัวเรา

ณ วัดแห่งหนึ่ง หลวงตาเพิ่งกลับจากการบิณฑบาตเห็นลูกศิษย์วัดนั่งร้องไห้สะอึกสะอื้น จึงเข้าไปถามไถ่ว่าเป็นอะไร ลูกศิษย์ตอบกลับมาว่า "ผมถูกใส่ร้าย ผมไม่ได้ขโมยเงินในหอพระ แต่ผมเข้าไปปัดกวาดเช็ดถูบ่อย ๆ ทุกคนก็หาว่าผมเป็นขโมย ไม่มีใครเชื่อผมเลย ฮือ ฮือ"
หลวงตานั่งลงข้าง ๆ พยักหน้าเข้าใจแล้วสอนลูกศิษย์ว่า "เจ้ารู้ไหมในตัวเรามีคนอยู่สามคน คนแรกคือ คนที่เราอยากจะเป็น
คนที่สองคือ คนที่คนอื่นคิดว่าเราเป็น คนที่สามคือ ตัวเราที่เป็นเราจริงๆ
ลูกศิษย์หยุดร้องไห้ นิ่งฟังหลวงตา "คนเราล้วนมีความฝัน ความทะเยอทะยานอยาก ตามประสาปุถุชนทั่วไป ไม่ใช่สิ่งเลวร้าย บางครั้งความฝันก็เป็นสิ่งสวยงาม เป็นพลังที่ทำให้เราก้าวเดิน ถ้าถึงจุดหมายเราก็จะรู้สึกว่าโลกนี้ช่างสว่างไสวสวยงาม ดังนั้นเราควรมีความฝันไว้ประดับตน เพื่อเป็นเครื่องหล่อเลี้ยงหัวใจ "
"มาถึงไอ้ตัวที่สอง จะเป็นเราแบบที่คนอื่นยัดเยียดให้เป็น บางครั้งก็ยัดเยียดว่าเราดีเลิศ จนเราอาย เพราะจิตสำนึกเรารู้ดีว่ามันไม่จริงหรอก แต่เราก็ยิ้มรับแต่บางครั้งไอ้ตัวที่สองนี้ก็มหาอัปลักษณ์ จนไม่อยากจะนึกถึง ซ้ำร้ายยังเกิดขึ้นได้ตลอดเวลา เพราะมันเป็นโลกในมือคนอื่น มันเป็นสิ่งแปลกปลอมที่คนอื่นยื่นให้ "
"อย่างคนขับสิบล้อจอดรถอยู่ข้างทางเฉย ๆ เช้ามาพบศพใต้ท้องรถ ก็ต้องขับรถหนี ทั้งที่ศพนั้น ถูกรถชนตายอีกฝั่งแล้วดันถลามาใต้ท้องรถ แต่ขึ้นชื่อว่าเป็นคนขับสิบล้อ บางคนก็ตัดสินไปแล้วว่าเขาเป็นฆาตกร "
คนที่ชอบนินทานั้นมองคนอื่นด้วยใจที่หยาบช้า ไร้วิจารณญาณ ใจแคบ มองคนอื่นผ่านกระจกสีดำแห่งใจตัวเอง คนเหล่านี้มีอยู่ทั่วไปในสังคม เจ้าต้องจำไว้นะ ทุกครั้งที่เราว่าคนอื่นเลว คนอื่นไม่ดี ก็เท่ากับเราประจานความมืดดำในใจตัวเองออกมา เห็นสิ่งไม่ดีของใครจงเตือนตัวเองว่าอย่าทำ อย่าเลียนแบบ นั่นแหละวิถีของนักปราชญ์ ถ้าเอาไปว่าร้ายนินทาเรียกว่าวิถีของคนพาล "

"แล้วเราต้องทำตัวอย่างไรละครับในเมื่อเราต้องเจอคนเหล่านั้นเรื่อย ๆ " ลูกศิษย์หยุดร้องไห้แล้ว เริ่มสนทนาโต้ตอบหลวงตา
"เจ้าต้องทำความเข้าใจจิตใจมนุษย์ เรียนรู้ว่าความเข้าใจผิดเกิดขึ้นได้ เราห้ามใจใครไม่ได้ สิ่งใดที่เราไม่ได้ทำไม่ได้คิด ไม่ได้เป็น แต่คนอื่นคอยยัดเยียดให้เรา เราก็ไม่ควรให้ความสำคัญ เพราะเราสัมผัสได้ว่าสิ่งนั้นไม่มีอยู่จริง ใจเราควรสงบนิ่ง ใจคนอื่นต่างหากที่ควรซักฟอกให้ขาวสะอาดกว่าที่เป็นอยู่ เขาเหล่านั้นเป็นบุคคลที่น่าสงสารมีเวลามองคนอื่น แต่ไม่มีเวลามองตัวเอง จงแผ่เมตตาให้เขาไป เข้าใจใช่ไหม "

ตัวอย่างกิจกรรม

กิจกรรมวันพุธ

ขั้นเตรียม